Wskazówki do pracy z uczniem ze spektrum autyzmu.

Uczniowi ze spektrum autyzmu /autyzm,zespól Aspergera/ należy zapewnić:

• stałość i przewidywalność
  • wprowadź plan dnia /plan aktywności - jeśli dziecko tego potrzebuje - tj.co robimy w ciągu dnia
  • zaplanuj swoją pracę, zapoznaj ucznia z konkretnym planem, aby mógł wiedzieć i oswoić się z tym, co go czeka; unikaj niespodzianek, nagłych zmian, zamieszania, np. nigdy nie doprowadzaj do takiej sytuacji, że nagle zdecydowałaś/- eś, iż zabierasz klasę poza teren szkoły. To wyjście musi być zaplanowane dzień wcześniej, aby uczeń z autyzmem mógł się oswoić z tym, że dzisiejsza lekcja przyrody będzie wyglądać nieco inaczej niż zwykle. Jeżeli nie jesteś w stanie zaplanować takiego wyjścia wcześniej, to przynajmniej tuż przed wyjściem ze szkoły wyjaśnij uczniowi, gdzie się wybieracie, dlaczego i co będzie się dziać w trakcie tego spaceru.To szalenie ważne, ponieważ dziecko ze spektrum autyzmu nie lubi i nie toleruje zmian, źle się czuje w nowych warunkach.
  • pomoc w orientacji w przestrzeni szkolnej: np.: oznaczenia pomieszczeń w sposób zrozumiały dla ucznia, sporządzenie planu szkoły,
  • uprzedź dziecko o zmianach np. o zastępstwie, skróceniu lekcji, czy wizytacji,
  • określ czas trwania aktywności np. poprzez określenie ilości zadań, czy poprzez sygnał dźwiękowy,
  • przygotuj dodatkowe zadania lub inne zajęcie w sytuacji, gdy autystyczny uczeń skończy pracę wcześniej niż jego koledzy z klasy;

• komfort sensoryczny
  • zapewnij mu odpowiednie miejsce w klasie (np. z daleka od okna, tak by jak najłatwiej było mu skupić uwagę na nauczycielu),
  • usuwaj lub ograniczaj z otoczenia elementy rozpraszające uwagę: hałas na korytarzu, szmer w klasie, włączony komputer, lampy jarzeniówki, kolorową, fruwającą dekorację, drażniące zapachy. Uczeń dotknięty autyzmem powinien pracować w pomieszczeniu, w którym jest jak najmniej bodźców zmysłowych.

• wizualny kanał przekazu informacji
  • plany w postaci wizualnej zrozumiałej dla danego dziecka (pokazane poprzez np.: konkretne przedmioty oznaczające dane aktywności, poprzez zdjęcia, obrazki, piktogramy lub etykiety z napisami),
  • przygotowywanie zdjęć, diagramów, wykresów, tabel, doświadczeń, które by jak najpełniej ilustrowały i porządkowały informacje zawarte w tekście podręcznikowym,
  • wspieranie poleceń ustnych przedstawieniem ich w sposób wizualny/wzrokowy, zależnie od poziomu rozumienia ucznia np.  poprzez zapisanie polecenia na kartce, pokazanie piktogramu, czy zdjęcia;

• kontrolowany sposób mówienia
  • zwróć uwagę, czy polecenie kierowane do całej klasy zostało odebrane przez ucznia z autyzmem i jeśli to potrzebne skierowanie go również indywidualnie do niego,
  • przekazuj najistotniejsze informacje  – „nie zalewaj potokiem słów”,
  • rób przerwy między zdaniami, tak by dziecko miało czas na przetworzenie informacji; po zadaniu pytania, polecenia danie czasu dziecku na zareagowanie,
  • zwracaj się do niego prostym językiem (Aspergeryjski); jeśli chcesz użyć przenośni, metafory, przysłowia czy zwrotu typu: „zamurowało go ze strachu”, „pęknie mi chyba głowa od tego hałasu” czy „chyba odpadną mi uszy od tego mrozu”, to dokładnie objaśnij, o co chodzi. Dla takich dzieci zdarzenia, sytuacje czy sformułowania brzmiące fantastycznie, nierealnie są czymś zupełnie nieodgadnionym, nie do zrozumienia. Są realistami, liczy się dla nich „tu i teraz”, liczą się fakty.
  • formułowanie poleceń wprost (unikanie pytania dziecko o zgodę, gdy tak naprawdę musi wykonać zadanie, czy polecenie),
  • zadawanie pytań „zamkniętych” i z podanymi możliwościami do wyboru np.: zamiast: „Co chcesz teraz robić?” to: „Chcesz teraz czytać, czy pisać?”,
  • uważanie na głośność mówienia, zwłaszcza przy dzieciach z nadwrażliwością słuchową;

• wspieranie w samodzielnej pracy
  • przedstaw zadania w sposób jak najbardziej jasny dla dziecka, podziel go na mniejsze etapy,
  • czasem zmniejsz trudność zadania lub skróć zadanie
  • można również przedstawić dziecku lub zrobić razem z nim plan wykonania zadania,
  • jasno określić, kiedy jest koniec zadania; 
  
  
• wzmacnianie motywacji w procesie uczenia się i poczucia własnej wartości:
  • wykorzystuj zainteresowania dziecka i ulubione formy pracy w uczeniu go nowych umiejętności (np.: fascynacji układem słonecznym do uczenia pojęć „mniejszy”- „większy”),
  • opracowanie systemu nagród zwłaszcza przy zadaniach trudniejszych lub mało interesujących dla dziecka; oceny nie zawsze są motywujące dla dziecka z autyzmem,
  • stwarzanie sytuacji, w których dziecko miałoby poczcie sukcesu,
  • wykorzystanie specjalnych umiejętności dziecka i zainteresowań do podniesienia jego statusu w klasie,
  • pozwolenie uczniowi na stosowanie własnych metod do rozwiązywania zadań (poproszenie go o ich pokazanie lub wytłumaczenie);
  • przy każdej sposobności i okazji wzmacniaj u niego pozytywne myślenie o sobie, podnosi jego samoocenę, ponieważ często może wpadać z jednego stanu emocjonalnego w drugi, być bardziej labilne emocjonalnie, mieć skłonności depresyjne. Podchodź do niego po prostu po ludzku mając świadomość, że ma trudności praktycznie w każdej sferze.

• wspieranie ucznia w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji z rówieśnikami – uczeń z autyzmem może mieć duże trudności z rozpoczęciem rozmowy, z zawiązaniem przyjaźni,warto wesprzeć go w działaniach, jeśli wyraża chęć uczestniczenia w życiu klasy. Być może ważne będzie „poinstruowanie” pozostałych uczniów, jak mogą reagować na różne zachowania swojego autystycznego kolegi.

Istotna jest współpraca z rodzicami dziecka. Dobra wymiana informacji pomiędzy rodzicem i nauczycielem jest ważnym elementem w procesie terapii
 i edukacji dziecka z autyzmem.

źródło: Fundacja Synapsis, autyzm w szkole