Komunikacja alternatywna i
wspomagająca
Dzięki wykorzystywaniu nowoczesnych
technologii w AAC nawet osoby o skrajnym stopniu niepełnosprawności mogą
komunikować swoje myśli, uczucia i poglądy, a także brać aktywny udział w życiu
publicznym. Najbardziej charakterystyczny przykład stanowi historia Stepehena
Hawkinga, brytyjskiego astrofizyka, który od 21 roku życia cierpiał na
stwardnienie zanikowe boczne. Postęp choroby doprowadził do jego całkowitego
paraliżu. Mimo to naukowiec był w stanie komunikować się z otoczeniem za
pomocą zaawansowanego syntezatora mowy. Do 2005 roku prowadził nawigację
używając do tego ręki, dzięki czemu mógł produkować do 15 słów na minutę. Ze względu na postępujący paraliż, obsługiwał komputer za pomocą mięśni
policzka. Wraz z naukowcami pracował nad systemem, który miały za zadanie przekładanie impulsów pochodzących z mózgu człowieka na mowę.
Komunikacja alternatywna i wspomagająca (AAC) to grupa metod, które umożliwiają osobom niemówiącym
lub mówiącym w ograniczonym stopniu porozumiewać się z otoczeniem. Polega na
używaniu w komunikacji znaków opierających się na gestach, obrazach, symbolach,
przedmiotach. AAC pomaga osobom z zaburzeniami mowy wyrażać swoje myśli,
uczucia oraz podejmować samodzielne decyzje.
Komunikacja
alternatywna i wspomagająca to inaczej AAC, czyli z
angielskiego: Augmentative and Alternative Communication. Obejmuje
wszelkie metody komunikowania się, w których wykorzystywane są znaki niewerbalne:
gesty (np. język migowy), znaki graficzne (obrazki, piktogramy, symbole),
przedmioty (np. klocki słowne). Jej celem jest umożliwienie bądź ułatwienie
porozumiewania się osobom z zaburzeniami mowy.
Komunikacja
alternatywna i wspomagająca – dla kogo jest przeznaczona?
AAC
najczęściej stosowana jest w przypadku osób z porażeniem mózgowym, autyzmem,
upośledzeniem umysłowym, po przebytym udarze mózgu. Użytkownikami
alternatywnych i wspomagających metod komunikacji mogą być zarówno dzieci,
młodzież, jak i dorośli.
Wyboru
odpowiedniej metody dokonuje zespół specjalistów, który w każdym przypadku
opracowuje indywidualny system komunikowania się. W zależności od stopnia
niepełnosprawności danej osoby i specyfiki schorzenia, lekarze ustalają rodzaj
wykorzystywanych znaków, dostarczają niezbędnych pomocy (tablice, książki,
urządzenia elektroniczne), a także udzielają szczegółowych instrukcji pacjentowi i jego opiekunom.
Komunikacja
alternatywna i wspomagająca – różnice
Choć cel obu metod komunikacji jest ten
sam – pomoc osobom niepełnosprawnym – występują między nimi pewne różnice.
Komunikacja alternatywna stosowana
jest w przypadku osób, które całkowicie utraciły zdolność mówienia, np. w
wyniku udaru mózgu, bądź nigdy jej nie nabyły i nie są w stanie się jej
nauczyć. U takich
pacjentów alternatywne metody mają w całości
zastąpić język mówiony.
Komunikacja wspomagająca dedykowana
jest osobom, które posługują się mową w sposób ograniczony, na przykład mówią
niewyraźnie. Wówczas pomoc polega na wzbogaceniu ich kompetencji
komunikacyjnych i ułatwieniu porozumiewania się.
Komunikacja
alternatywna i wspomagająca – rodzaje metod
Istnieją 3 najważniejsze grupy metod
komunikacyjnych w AAC:
- systemy znaków manualnych – komunikacja zachodzi poprzez gestykulację, np. język migowy, fonogesty, język Makaton, Coghamo; taki rodzaj porozumiewania się może być skuteczny tylko w przypadku pacjentów, którzy nie mają problemów z motoryką;
- systemy znaków graficznych – symbole Blissa, piktogramy PIC, PCS, Rebus, metoda ułatwionej komunikacji (dla osób z autyzmem), program MÓWik;
- systemy znaków przestrzenno-dotykowych – klocki słowne Premacka, alfabet Lorma.
Jak podkreślają specjaliści, nie ma
jednej, uniwersalnej metody komunikacyjnej, która byłaby skuteczna w przypadku
każdego typu niepełnosprawności. Wybór sposobu porozumiewania się jest ściśle
uzależniony od indywidualnych cech danej osoby, jej predyspozycji, umiejętności
i osobistych preferencji. Czasem najlepsze efekty uzyskuje się stosując kilka
metod komunikacji jednocześnie.
Komunikacja
alternatywna i wspomagająca – wykorzystanie nowoczesnych technologii
Coraz częściej w porozumiewaniu się osób
niepełnosprawnych pośredniczą urządzenia elektroniczne: syntezatory mowy,
urządzenia z mową nagrywaną, komputery posiadające ekrany dotykowe, wskaźniki
oraz specjalnie zaprojektowane myszy i klawiatury ułatwiające nawigację. Są one
najwygodniejsze w użyciu i najlepiej przystosowane do potrzeb oraz możliwości osób
z zaburzeniami motoryki.
Istnieją także programy do komunikacji AAC
dostępne na komputery, tablety i smartfony. Przykładem może być MÓWik –
aplikacja na urządzenia z systemem Android, która umożliwia porozumiewanie się
za pomocą gotowych tablic z symbolami.
Źródło:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz