List do rodziców dzieci ze spektrum.

Drodzy Rodzice,

Jesteśmy dorosłymi ze spektrum autyzmu, przedtem byliśmy dziećmi i nastolatkami.
Z perspektywy czasu zrozumieliśmy naszą odmienność i wiemy, co nam pomagało,
a co przeszkadzało w życiu. Po pierwsze, jesteśmy ludźmi, po drugie dopiero
– osobami ze spektrum autyzmu. Są wśród nas także rodzice, dlatego zdajemy sobie sprawę, że diagnoza Waszego dziecka skłania Was do poszukiwań odpowiedzi na pytania: “co teraz?”, "co w tej sytuacji da mi nadzieję?"Niestety, w dzisiejszych czasach trudno odróżnić prawdę od manipulacji, hochsztaplerstwa i bezlitosnego wykorzystywania Waszej troski i lęku o własne dzieci. Czując empatię z każdym dzieckiem ze spektrum autyzmu, chcielibyśmy podzielić się z Wami kilkoma spostrzeżeniami. Nie wszystkie będą łatwe do przyjęcia, jednak mogą Waszym dzieciom i Wam zaoszczędzić sporo zbędnego cierpienia. Są to opinie osób najbardziej zainteresowanych autyzmem, żyjących z nim na co dzień, od urodzenia.

Drogi Rodzicu, te kilka prawd, które chcemy Ci przekazać, nie wyczerpują tematu.
Jeżeli jednak zdecydujesz się wziąć je pod uwagę - dasz swojemu dziecku szansę na bezpieczny rozwój.

1.

Autyzm to nie choroba. Autyzmu nie można wyleczyć. Podobnie jak nie da się wyleczyć leworęczności. Usiłując wyleczyć dziecko z autyzmu, wmówisz mu, że jest chore. Spowodujesz, że będzie musiało całe życie zmagać się z tym ciężarem. Poszukując lekarstwa na autyzm, stracisz pieniądze na rzecz oszustów i naciągaczy, żerujących na rodzicielskiej trosce o dobro dziecka. Prawda jest prosta: 100% osób obiecujących możliwość wyleczenia autyzmu to szarlatani lub ich ofiary, które – próbując uzasadnić swoje postępowanie – będą namawiać innych do objęcia tej samej drogi.

2.

 Nie zwlekaj. Jeśli widzisz, że Twoje dziecko rozwija się odmiennie, nie opóźniaj skontaktowania się ze specjalistyczną placówką. Nie daj się zwieść wpływowi otoczenia, które będzie Cię przekonywać, że warto jeszcze poczekać. Im wcześniej zaczniesz rozumieć i odpowiadać na potrzeby dziecka z autyzmem, tym lepiej dla niego. Wczesna diagnoza i właściwe podejście do dziecka z autyzmem w wielu wypadkach gwarantuje mu samodzielne, pełne szczęścia i samorealizacji życie.

3.

 Dziecko z autyzmem potrzebuje akceptacji. Jej brak będzie potężnym źródłem cierpienia dla dziecka. Jego wychowanie zapewne tak czy owak nie będzie łatwe. Nie wahaj się zatem samemu skorzystać z pomocy terapeutów i specjalistów. Szczęśliwy, akceptujący i silny rodzic to skarb dla dziecka ze spektrum. Pokaż mu, że warto dbać o siebie i swoją kondycję emocjonalną. Chciałbyś, żeby uczestniczyło w terapii? Daj mu przykład. Niech zobaczy, że każdy człowiek może korzystać ze wsparcia innych ludzi. Bez akceptacji dziecka wszystko może być stracone.

  

4.

Osoby z autyzmem często potrzebują wsparcia i terapii. Wsparcie powinno obejmować naukę skutecznej komunikacji, także z wykorzystaniem metod alternatywnych w wypadku osób niemówiących, naukę radzenia sobie w sytuacjach społecznych oraz opiekę sensoryczną. Wiele osób ze spektrum ma problem z mówieniem. Niemniej każda z nich może się skutecznie komunikować. Im szybciej pozwolisz swojemu dziecku korzystać z alternatywnej i wspomagającej komunikacji, tym większe dasz mu szanse na rozwój mowy, inteligencji i zdrowej emocjonalności. Z kolei terapia zaczyna być niezbędna, gdy we wrażliwym umyśle osób ze spektrum powstanie zbyt dużo ran i traum. Terapia to pomoc w radzeniu sobie ze sobą i otoczeniem, budowanie relacji. Powinna mieć jasno wyznaczone cele, które muszą być zrozumiane i zaakceptowane przez Twoje dziecko.

5.

Każde zachowanie dziecka jest dla Ciebie ważnym komunikatem. Zwalczając nieodpowiadające Ci zachowania dziecka, zamykasz mu usta. Zabraniasz mu okazywać swoje emocje i potrzeby. Tłumisz je i niszczysz. Jeżeli zignorujesz przyczyny zachowań, które Cię niepokoją lub męczą – zignorujesz potrzeby Twojego dziecka. Jeżeli podejmiesz próbę ich likwidacji za pomocą warunkowania – bezpowrotnie stracisz człowieka, którym jest Twoje dziecko. Nie tresuj. Wspieraj. Ucz siebie i swoje dziecko rozumieć przyczyny jego zachowań. Tresura wyrządza niepowetowane i często nieodwracalne szkody w rozwoju dziecka z autyzmem.

źródło:

 prodeste.pl 

Dieta.

kliknij: oliwkowe życie

 

Tablet i telewizja!

Tablet i telewizja dla dziecka? Nowe wytyczne! Autyzm, zespół Aspergera,

opóźniony rozwój mowy, ADHD czy może za dużo telewizji?

 Szybkie fakty:

• 90% dzieci poniżej drugiego roku życia ogląda jakiś rodzaj mediów elektronicznych
• Dzieci do 2 roku życia oglądają średnio 1-2 godziny telewizji dziennie.
• Jedna trzecia dzieci ma telewizor w sypialni w wieku 3 lat.
• 39% rodziców małych dzieci potwierdza, że telewizor jest w ich domach włączony, przez co najmniej 6 godzin dziennie!
• Coraz więcej szkół wprowadza zakaz korzystania ze smartfonów na przerwach, ponieważ dzieci i młodzież komunikuje się ze sobą na przerwach przez komunikatory... siedząc obok siebie!

 Na początek o tym jak działa ekran na dziecko?
Czy wiedziałeś, że częstotliwość odświeżania monitora 120 kHz oznacza, że wiązka odświeżania przebiega przez ekran 120 000 razy na sekundę? W uproszczeniu oznacza to, że w ciągu sekundy nasz mózg otrzymuje tyle impulsów. Jest to niezauważalne dla oka, ale czy na pewno dla naszego mózgu?

 

Hipnotyzujący ekran.

Każdy widział jak to działa u małych dzieci, szczególnie niemowląt. Wystarczy włączyć telewizor i mamy piorunujący efekt w postaci uspokojenia, wręcz „hipnozy”. Dziecko niemal nie odrywa wzroku od ekranu. Jednak część dzieci po kontakcie z ekranami reaguje pobudzeniem psychoruchowym, czyli wzmożoną wrażliwością na bodźce, nerwowością, wzmożeniem aktywności ruchowej, zaburzeniami koncentracji, drażliwością. Może to prowadzić do błędnej diagnozy ADHD. Inne dzieci, zwłaszcza te, które otrzymują np. tablet dla chwili „świętego spokoju” mogą wycofywać się z kontaktów międzyludzkich i stawać się upartym i agresywnym członkiem rodziny przy próbach odciągnięcia od monitora. To z kolei budzi niepokój o autyzm czy zespół Aspergera. Kolejnym niepokojącym następstwem jest opóźniony rozwój mowy.

Dlaczego ekrany „hipnotyzują” dzieci?

Brak celowej (kontrolowanej) podzielności uwagi u dziecka powoduje, że kolorowe obrazy pozostające w ruchu zwracają najbardziej jego uwagę. Czy uczy się wtedy koncentrować? Odpowiedź brzmi nie! Niedojrzały jeszcze układ neurologiczny dziecka nie jest gotowy na przyjęcie tak wielu bodźców, ile emitują programy dla dorosłych. To jest główną przyczyną prostoty bajek i programów dla dzieci. Dla nas są mało atrakcyjne, dla nich wystarczająco. Ta niedojrzałość ma jednak swój plus – ogromną dynamikę zmian i zdolność adaptacji mózgu!  

Czy na pewno chcesz ją wykorzystać na oglądanie przez dziecko MTV?Nawet 5 minutowy seans dziecka przed 2 rokiem życia przed telewizorem ma podobny efekt jak godzina spędzona w kinie przez dorosłego człowieka! Znasz to uczucie po wyjściu z sali kinowej? Dezorientacja, spowolnienie w rozpoznaniu miejsca, które dobrze znasz. Ile razy mylisz drogę po wyjściu z kina? Ponadto utrata zdolności planowania, zapominanie zadań ustalonych wcześniej. Dlatego nie oczekuj od dziecka, że oderwane od ekranu zareaguje natychmiast na twoje wołanie czy wykona polecenie. 

źródło:

psychiatria dziecięcia 

Literatura.Zespół Aspergera.

              

Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego.

Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego 

jedną z przyczyn trudności w uczeniu się

Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego jedną z przyczyn 
trudności w uczeniu się Wiele przypadków trudności w nauce, takich jak trudności
w pisaniu i czytaniu, a także zaburzeń artykulacji i problemów językowych oraz często współistniejących z nimi zaburzeń emocjonalnych, ma swe źródło w trudnościach przetwarzania dźwięku na poziomie centralnym.Przyczyną tych zaburzeń jest brak pełnego wykorzystania słyszanego sygnału akustycznego przy prawidłowym jego odbiorze w strukturach obwodowych.Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego, inaczej zwane niedosłuchem centralnym, to zaburzenia pracy zmysłu słuchu wynikające z nieprawidłowości na poziomie Centralnego Układu Nerwowego (przy prawidłowej budowie i pracy części obwodowej,czyli uszu). Wiele z tych zaburzeń jest wynikiem niedotlenienia mózgu w czasie porodu,zapalenia opon mózgowych, urazów głowy i zatruć w dzieciństwie.U części dzieci zaburzenia przetwarzania słuchowego są wynikiem braku właściwej stymulacji układu słuchowego we wczesnym dzieciństwie na tle zaniedbań wychowawczych lub gdy przez dłuższy czas obecny jest nawet niewielki niedosłuch przewodzeniowy,będący najczęściej efektem przewlekłego, wysiękowego zapalenia ucha środkowego.Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego najczęściej skutkują opóźnieniem rozwoju mowy lub zaburzeniem rozumienia mowy, a w dalszej konsekwencji powodują trudności w nauce, szczególnie czytania i pisania. Obserwacje wskazują na to, że około połowa dzieci z trudnościami w nauce, z dysleksją, z zaburzeniami uwagi oraz nadpobudliwością wykazuje właśnie zaburzenia przetwarzania dźwięków. W Polsce Centralne Zaburzania Przetwarzanie Słuchowego występuje u 5–7% dzieci w wieku 7–14 lat.

Możemy podejrzewać występowanie niedosłuchu centralnego, jeśli dziecko:

• Ma trudności ze słyszeniem w hałaśliwym środowisku lub podczas rozmowy telefonicznej,
• Ma trudności ze zrozumieniem wypowiedzi, gdyż przeszkadzają mu inne dźwięki (hałas nie tylko zagłusza głos innej osoby, ale rozbija jego wypowiedzi na niezrozumiale fragmenty),
• Jest bardzo wrażliwe na hałas,
• Ma problemy z określeniem kierunku, z którego dobiega głos,
• Nie potrafi utrzymywać skupienia na konkretnych bodźcach, zwłaszcza w  przypadkach obecności rozpraszających hałasów,
• Bywa zmęczone po przebywaniu w głośnym środowisku,
• Miewa częste bóle głowy,
• Ma trudności z wykonywaniem kilkuetapowych poleceń, szczególnie tych podanych w jednym zdaniu,
• Ma kłopoty ze zrozumieniem długich rozmów,
• Nie rozumie wypowiedzi (słyszałem co powiedziałeś, ale nie wiem co masz na myśli),
• Ma osłabioną pamięć słuchowa (na przykład trudności z zapamiętaniem lub powtórzeniem usłyszanej informacji),
• Ma trudności z uczeniem się na pamięć i zapamiętywaniem sekwencji dźwięków (na przykład nazw dni tygodnia, miesięcy czy tabliczki mnożenia),
• Myli podobnie brzmiące słowa,
• Ma problemy z nauką języka obcego i poznawaniem nowego słownictwa,
• Nie zwraca uwagi na osobę mówiącą,
• Nadmiernie zwraca uwagę na bodźce słuchowe, które nie są istotne,
• Ma trudności z dobrą organizacją,
• Ma zaburzoną intonację (mowa monotonna, cicha, albo odwrotnie bardzo szybka i zbyt głośna),
• Ma iloraz inteligencji werbalnej niższy niż ilorazu inteligencji wykonawczej,
• Słabo radzi sobie podczas testów psycho-edukacyjnych opartych na bodźcach słuchowych,
• Ma problem z czytaniem, pisaniem, mową,
• Popełnia błędy ortograficzne typu słuchowego,
• Osiąga dziwnie niskie wyniki w nauce,
• Traci słuch.

Jeśli więc obserwujemy wyżej wymienione trudności, powinniśmy rozważyć przeprowadzenie diagnozy w kierunku centralnych zaburzeń przetwarzania dźwięków. Właściwa diagnoza (medyczna) pozwali, bowiem zaopiekować się dzieckiem w szkole.  Poradnia psychologiczno – pedagogiczna wyda opinię wraz ze wskazówkami do pracy z dzieckiem na lekcjach, zaleci odpowiednie formy pomocy specjalistycznej dziecku w szkole i wskazówki do pracy w domu.
Aleksandra Kowalska – surdopedagog

źródło:

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Pszczynie 

Wskazówki do pracy z dzieckiem z niedosłuchem.

W procesie nauczania należy uwzględnić obiektywne ograniczenia 
wynikające z dysfunkcji słuchu i w związku z tym starać się 

        o zapewnienie uczniowi optymalnych warunków do percepcji mowy:              

• należy zapewnić dobre oświetlenie klasy (źródło światła powinno znajdować się z tyłu za uczniem), miejsce w pierwszej,drugiej lub trzeciej ławce w rzędzie bocznym co umożliwi łatwe odwracanie się do mówiącego kolegi i obserwację twarzy nauczyciela w celu umożliwienia odczytywania mowy z ust oraz lepszego zrozumienia,
• ucho lepiej słyszące uczeń powinien mieć skierowane w stronę klasy, osoby mówiącej,
• prowadząc lekcję należy stać w pobliżu ucznia, zwróconym w jego stronę, mówić w sposób naturalny, wyraźnie, unikać pojedynczych słów, stosować krótkie zdania lub frazy, upewniając się czy uczeń rozumie o co pytamy lub co do niego mówimy (ma to mobilizować ucznia do lepszej koncentracji uwagi i ułatwiać mu zrozumienie tematu),
• chcąc doskonalić umiejętności językowe ucznia należy skoncentrować się na wzbogacaniu zasobu słownika biernego i czynnego, zrozumieniu, omawiając istotne pojęcia i wyjaśniając nowe słownictwo,
• należy zachęcać ucznia by dawał znać, gdy czegoś nie usłyszał lub nie zrozumiał,
• uczeń z wadą słuchu ma trudności z wykonywaniem kilku czynności w tym samym czasie, nie jest w stanie słuchać nauczyciela – co wymaga obserwacji jego twarzy – jednocześnie otworzyć książkę i odnaleźć wskazane ćwiczenie, dlatego może nie nadążać za tempem pracy pozostałych uczniów w klasie i wskazane jest by siedział w ławce z dobrym uczniem,
• ważne jest utrzymać niski poziom hałasu w klasie wyjaśniając uczniom dlaczego to jest istotne,
• przy omawianiu tematu należy zapisać na tablicy słowa kluczowe oraz używać pomocy
  wizualnych,
• w pierwszych latach nauki szkolnej nauczyciel może z wyprzedzeniem podawać rodzicom tematy zajęć, czytanki, po to by uczeń aktywniej mógł uczestniczyć w zajęciach lekcyjnych,
• dyktanda przeprowadzać indywidualnie – wskazane wolne i wyraźne dyktowanie na wprost,
• w zależności od możliwości ucznia w zakresie obowiązujących lektur wyznaczać ważniejsze fragmenty do opanowania,
• nie wymagać czytania i wygłaszania wierszy z zastosowaniem odpowiedniej intonacji, tempa, pauz,
• zrezygnować z ćwiczeń zmierzających do wzmożenia tempa czytania, zwrócić szczególną uwagę na czytanie ze zrozumieniem,
• materiał gramatyczno-ortograficzny opracowywać przede wszystkim w formie ćwiczeń praktycznych bez egzekwowania znajomości reguł,
• prace pisemne oceniać głównie pod względem wartości merytorycznych,
• wymagamy od ucznia przystosowania się do tych samych reguł, które obowiązują innych kolegów w klasie,
• uczeń z wadą słuchu powinien mieć sprawny, działający i dobrze dostrojony aparat słuchowy by mógł w pełni uczestniczyć w lekcji.

źródło:

pedagogika specjalna 

Uczeń z wadą słuchu w szkole.

Nauczyciele biorący udział w procesie edukacji dziecka z wadą słuchu 

w szkole masowej powinni być świadomi tego, 

na czym polegają trudności ucznia z obniżoną sprawnością percepcji słuchowej.

Biorąc pod uwagę dziecko z wadą słuchu należy pamiętać, 

że istnieją różne rodzaje wad słuchu ale także różne rodzaje niedosłuchów. 

Często trudności ucznia nie wynikają tylko z wady słuchu, 

ponieważ mogą być powiązane z innymi dysfunkcjami.

Dla nauczyciela ważne są informacje dotyczące stopnia ubytku słuchu 

u dziecka oraz jego funkcjonowania w aparatach słuchowych 

czy implancie ślimakowym w zakresie odbioru dźwięków. 

Poziom słyszenia może ulegać wahaniom. Uczeń może słyszeć raz lepiej, a raz gorzej. 

Należy pamiętać, że aparat wspomagający słyszenie nie czyni

 z ucznia z uszkodzonym słuchem osoby normalnie słyszącej 

oraz że upośledzenie słuchu nie jest związane z inteligencją. 

źródło:

pedagogika specjalna

Przyczyny niedosłuchu.

Najczęstsze przyczyny niedosłuchu

Pogorszenie zdolności słyszenia dźwięków u dzieci następuje zazwyczaj na skutek:

# nieleczonych infekcji, zwłaszcza ucha środkowego - zmiany,

które powstają w uchu środkowym po przebytych przeziębieniach

często powadzą do wad słuchu.

# niemal wszystkie infekcje górnych dróg oddechowych

wywołują obrzęk i wysięk w uchu.

Specjaliści mówią, że katar w nosie to katar w uchu.

Infekcja po kilku dniach kończy się, ale wydzielina w uchu zostaje.

Jeżeli po jednym stanie zapalnym następuje zaraz drugi,

to powstaje przewlekły stan zapalny ucha środkowego, grożący niedosłuchem u dziecka.

# przerostu migdałka gardłowego, tzw. trzeciego migdałka,

skutkującego zapaleniami nosa, zatok i uszu,

wadliwym rozwojem podniebienia i złym ustawieniem zębów

#  alergii

# chorób zakaźnych, takich jak świnka, różyczka, zapalenie opon mózgowych

(jednym z powikłań tych chorób jest niedosłuch lub upośledzenie słuchu)

# nadmiernego hałasu

# czyszczenia uszu patyczkami - przedszkolaki są za małe

na samodzielne czyszczenie uszu

# ciała obcego w uchu - dzieci mają tendencję do wkładania

rozmaitych rzeczy do uszu, np. kawałków jedzenia, 

koraliki czy małe kamyki.

źródło:

mamazone 

Niedosłuch u dzieci.

Kształtowanie się mowy dziecka przypada na pierwsze sześć lat życia, 

ale jej najintensywniejszy rozwój występuje w 2–3 roku życia. 

Jak sprawdzić, czy twoje dziecko dobrze słyszy

 i co możesz zrobić w razie zaburzeń? 

Obserwacja

Obserwuj swoje dziecko - jak reaguje na głos i na dźwięki 

płynące z radia czy telewizji.

Miej rękę na pulsie, nawet jeśli twoje dziecko tuż po porodzie miało

dobre wyniki przesiewowych badań słuchu. Niektóre zaburzenia rozwijają się

w ciągu pierwszych lat życia malucha.

Podpowiemy ci, na jakie symptomy zwrócić uwagę i jak chronić uszy dziecka.

Problemy ze słuchem to niestety nie tylko domena dorosłych czy osób starszych. 

Taka przypadłość może również zdarzyć się najmłodszym. 

Widok dziecka z aparatem słuchowym w tych czasach nikogo już nie dziwi, 

a przynajmniej nie powinno. Jak wygląda sprawa z niedosłuchem u dzieci? 

Czy występuje częściej czy rzadziej niż u dorosłych? 

Jak go diagnozować i co może być jego przyczyną?

Każdy noworodek przychodzący na świat poddawany jest wstępnym badaniom, 

w tym także badaniom przesiewowym. Dzięki nim można od razu zdiagnozować 

wrodzoną wadę słuchu u dziecka i bardzo szybko rozpocząć leczenie. 

Ale wady wrodzone to tylko pewien odsetek problemów ze słuchem u dzieci. 

Wiele z tych przypadków to następstwa różnych sytuacji czy chorób.

Sygnalizacja problemów

Trochę łatwiejsza sytuacja w przypadku rodzica jest wtedy, gdy malec sygnalizuje 

swoje problemy ze słuchem, nawet jeśli nie bezpośrednio.

Kiedy wizyta u laryngologa będzie zalecana?

• gdy po przebytej infekcji ucha zapalenia powracają
• gdy pojawiają się problemy z koncentracją
• gdy dziecko skarży się na szum lub dziwne “brzęczenie” w uszach
• gdy musisz powtarzać polecenia, bo malec ich nie rozumie

Wtedy nie zwlekaj i umów się na konsultację.

Zdarza się jednak, że przedszkolak jest postrzegany jako niegrzeczny 

- nie wypełnia poleceń, nie reaguje na kierowane do niego prośby, 

jest rozdrażniony i niespokojny, łatwo wpada w złość. 

Można podejrzewać u niego nadpobudliwość ruchową lub ADHD. 

Niedosłysząc, mały człowiek denerwuje się, szybko traci panowanie nad sobą.

Jeśli masz jakiekolwiek podejrzenia co do jakości słuchu swego dziecka, 

skonsultuj się z laryngologiem. W razie stwierdzenia zaburzeń, 

skieruje was do audiologa lub foniatry. 

Specjalista przeprowadzi wywiad i badania, 

np. audiometrię, tympanogram, czy wideotoskopowe badanie wnętrza ucha.

źródło:

mamazone 

świat słuchu 

Zespół jelita nadwrażliwego.

Objawy dysleksji.

Rodzicom najbardziej rzucają się w oczy błędy w zeszytach, mylenie liter, 

brzydkie pismo, które wyjeżdża z linijek. Ale wiele

wcześniejszych sygnałów wskazuje na ryzyko dysleksji. 

 Ujawniają się już w niemowlęctwie. Niektórzy rodzice cieszą się, 

 że dziecko jest sprawne ruchowo, bo nie raczkowało, 

 tylko od razu zaczęło chodzić. Tymczasem to może być

właśnie sygnał ryzyka dysleksji,

 bo dziecko w ten sposób nie ćwiczyło ruchów naprzemiennych. 

 Podobnie gdy dziecko (najczęściej chłopiec) zaczyna późno mówić 

 i nieporadnie buduje zdania, rodzice niesłusznie się pocieszają, 

  że chłopcom to się zdarza. 

 Są też inne objawy:

- problemy z orientacją kierunkową (mylenie, gdzie prawo, gdzie lewo),

- nieustalona dominacja jednej strony ciała (dziecko jest oburęczne 

albo praworęczne,ale przez dziurkę patrzy lewym okiem, 

nastawia lewe ucho),·       

- zaburzenia uwagi, pamięci (nie może zapamiętać dni tygodnia,

pór roku, nauczyć się wierszyka),

- niesprawność ruchowa, w tym manualna, zwłaszcza u chłopców:

+ kłopoty z zapinaniem guzików, sznurowaniem butów, myciem rąk,

jedzeniem za pomocą sztućców, utrzymaniem równowagi, 

nauką jazdy na rowerze, grą w piłkę lub w klasy, “małpi chwyt”,

za mocne lub za słabe przyciskanie ołówka,nadruchliwość,

 impulsywność, niezrównoważenie emocjonalne,trudności

w budowaniu z klocków, układaniu puzzli, notoryczne przekręcanie

wyrazów i wady wymowy  (dziecko sepleni, nie wymawia “r”, jąka się),

w szkole zapisywanie liter od prawej do lewej lub w odbiciu lustrzanym.